Aktualności

Skrócona wersja poniższego felietonu autorstwa prof. Ryszarda Tadeusiewicza została opublikowana w Gazecie Krakowskiej 21.8.2019 r.

Opisując kolejne mosty Krakowa doszedłem do „Trzeciego Mostu” (tak go Krakowianie nazywają do dziś!), który po wybudowaniu był nazwany Mostem Kraka. Podtrzymana została w ten sposób pewna tradycja: pierwszy most był określany jako królewski, drugi był cesarski – no a ten kolejny związano też z nazwiskiem władcy – chociaż takiego, którego istnienia nie odnotowała wprawdzie oficjalna historia, ale który jest stale obecny w krakowskiej tradycji. Nazwa ta była poniekąd uzasadniona, ponieważ most prowadził z Krakowa (ul. Starowiślna) do Podgórza (ul. Na Zjeździe) właśnie w okolice słynnego Kopca Kraka.

Budowę rozpoczęto w 1908. Kierował nią wiedeński budowniczy Edward Zitter (Kraków należał wtedy do Monarchii Austro-Węgierskiej). Niestety budowany most źle zabezpieczono i gdy 18 lutego 1911 roku ruszyły lody na Wiśle – most się zawalił.

W kwietniu 1911 krakowska firma Zieleniewskiego wydobyła z rzeki wszystkie utracone żelazne konstrukcje, a budowę mostu kontynuowała lwowska firma Sosnowski i Zacharysiewicz. Ostatecznie most oddano do użytku 20 stycznia 1913 roku. Doceniając znaczenie tej ważnej przeprawy miasto Kraków wybudowało w 1913 roku linię tramwajową od Salwatora do mostu, a potem w 1917 roku wydłużyło ją do Rynku Podgórskiego. Był to pierwszy tramwaj przejeżdżający za Wisłę!

Jako ciekawostkę warto dodać, że na tym właśnie moście 4 lipca 1915 dokonano formalnego połączenia Krakowa i Podgórza w jeden organizm miejski. Kraków reprezentował na tej uroczystości prezydent Juliusz Leo, a Podgórze Franciszek Maryewski, który w ten sposób stał się ostatnim jego burmistrzem jako oddzielnego miasta.

Most Kraka, podobnie jak inne przeprawy przez Wisłę, został wysadzony w powietrze styczniu 1945 roku przez wojska niemieckie, ale już 23 lutego 1945 roku został odbudowany z kolei przez wojska radzieckie. Oczywiście nie z miłości do Krakowa, tylko w celu przeprawiania przez Wisłę wojskowych transportów zaopatrujących posuwający się na zachód front.

Jednak w 1971 roku most był już tak zużyty, że zachodziła potrzeba nie tyle jego remontu, co zbudowania nowego. Przebudowę zaplanował i przeprowadził Józef Szulc z krakowskiego „Mostostalu”. Przebudowa została przeprowadzona w sposób mistrzowski. Nie zamykając starego mostu obok niego zbudowano nowy! W nocy 19 marca 1971 roku zamknięto przeprawę na kilka godzin, zdemontowano stary most i na te same filary nasunięto nowy. Ostateczne ukończenie remontu nastąpiło 20 lipca 1971 roku.

Korzystając z tej okazji ZBOWID wystąpił z propozycją zmiany nazwy mostu. Zamiast króla Kraka miał on nosić miano Powstańców Śląskich, ponieważ oddanie mostu do użytku po remoncie zbiegło się z 50 rocznicą wybuchu III Powstania Śląskiego. Propozycję przyjęto i most przestał mieć królewskiego patrona. Ale nie przestał mieć ogromnego znaczenia dla Krakowa!

 

Wykaz wszystkich publikacji popularnonaukowych prof. Tadeusiewicza wraz z odnośnikami do ich pełnych wersji