Aktualności

Prof. Ryszard Tadeusiewicz, Gazeta Krakowska, 04.08.2016 r.

Sądzę, że większość z Państwa odpowiedziała na tytułowe pytanie negatywnie. Co więcej, młodsi Czytelnicy mieli pewnie wątpliwości:

- O co właściwie chodzi? Jakie nakręcanie? Przecież w zegarkach wymienia się od czasu do czasu baterie, natomiast o żadnym nakręcaniu nie ma mowy!

Rzeczywiście, prawie wszystkie współczesne zegarki są elektroniczne. Ale ja, chociaż mam dyplom inżyniera elektryka, lubię właśnie zegarki nakręcane. Kieszonkowe „cebule”, w których napęd  stanowi sprężyna, a dokładność odmierzania czasu zapewnia mechaniczny wychwyt. Żartobliwie mogę przypomnieć, że z takim właśnie staromodnym zegarkiem w ręce wprowadzałem supernowoczesną AGH w XXI wiek, odmierzając jako rektor tej uczelni na Balu Sylwestrowym ostatnie sekundy 2000 roku.

Jednak nie przeczę, że zegarki elektryczne mają liczne zalety, więc są i będą powszechnie stosowane. Dlatego chcę dziś Państwu opowiedzieć o tym, jak doszło do ich wynalezienia.

Powód zbudowania pierwszych zegarów elektrycznych był następujący: Zegarmistrzów denerwowało, że jeśli obserwowali kilka czasomierzy, to wskazywały one różne godziny. Nawet gdy je dokładnie wyregulowano – pojawiały się rozbieżności, które z czasem narastały. Rozwiązanie znalazł w 1839 roku Carl Steinheil, profesor Uniwersytetu Monachijskiego. Zbudował on mechanizm, który był wahadłem wysyłającym w równych odstępach czasu impulsy elektryczne (jak kwarc we współczesnych zegarkach elektrycznych) oraz napędy elektromagnetyczne, które odbierając te impulsy przesuwały wskazówki zegarów. Zegarów tych mogło być dowolnie dużo i wszystkie one pokazywały dokładnie ten sam czas.

Wykorzystał to Charles Shepherd, który zbudował i zainstalował wiele takich elektrycznych zegarów w XIX wiecznym Londynie. Najbardziej znany był zegar główny na fasadzie Pałacu Kryształowego w Hyde Parku i kilka podłączonych do niego zegarów bocznych w poszczególnych nawach tego pałacu. Wzbudził on spore zainteresowanie, bo w 1851 roku w Pałacu Kryształowym odbywała się Wielka Wystawa Światowa, a Shepherd wszystkie elementy mechanizmu swoich zegarów wystawił w szklanych gablotach, więc zwiedzający wystawę mogli obserwować ich działanie.

O krok dalej posunął się astronom brytyjski George Airy, który zaproponował, żeby umieścić główny zegar elektryczny w Królewski Obserwatorium Greenwich i rozsyłać z niego impulsy synchronizujące do wszystkich miast w całej Anglii i do kolonii brytyjskich na całym świecie. Sygnały takie zaczęto rozsyłać za pośrednictwem stacji telegraficznej London Bridge 05.08.1852 roku, więc jutro będzie 164. rocznica tego wydarzenia. Bardzo ważnego, gdyż właśnie wtedy udało się ujednolicić pomiar czasu na całym świecie!

A ubocznym skutkiem tego wszystkiego są elektroniczne zegarki, które Państwo nosicie na co dzień...