Studenci - aktualności

Czy ufamy robotom? Sprawdzili studenci AGH

Zdjęcie przedstawia krajobraz marsjański w którym łazik marsjański zbliża się w stronę leżącego nieruchomo astronauty. W mechanicznym ramieniu pojazdu widać niebieski bidon.

fot. KSAF AGH

Czy ufamy robotom? Sprawdzili studenci AGH
projekty studenckie

Jaki jest poziom zaufania ludzi do robotów? Czy ufamy ich niezawodności bezgranicznie? W jakich okolicznościach zdajemy się na maszyny? Co charakteryzuje udaną współpracę z robotem? To pytania jakie postawili sobie studenci AGH w badaniu poziomu zaufania do robotów. W testach wykorzystali Kalmana – łazika marsjańskiego, którego tworzą od pięciu lat.

Studentka Nina Bażela oraz student Paweł Graczak, na co dzień członkowie Koła Naukowego AGH Space Systems, za główny cel badań postawili sobie określenie czy członkowie zespołu mają podobny poziom zaufania do robota oraz czy istnieją czynniki, które wpływają na poziom zaufania i różnicują go między członkami zespołu. Badania skupiały się na dwóch obszarach: zaufaniu członków zespołu do łazika oraz próby odpowiedzi na pytanie czy Kalmana można nazwać robotem społecznym.

Poziom zaufania

Funkcje łazika marsjańskiego są zbliżone do tych, które posiadają roboty pracujące w niebezpiecznych warunkach – poszukujące ofiar katastrof lub wykonujące zadania na terenach działań wojennych. Zatem poziom zaufania człowieka do maszyny powinien w założeniu być na tyle wysoki, aby powierzyć robotowi tak odpowiedzialne i trudne zadania. W takich warunkach ważne jest, aby zespół, z którym pracuje robot, przejawiał w stosunku do niego odpowiedni poziom zaufania. Jeśli będzie on za niski, członkowie zespołu zamiast powierzać mu zadania, będą woleli wykonywać je sami, tym samym narażając się na niebezpieczeństwo. Natomiast jeśli będzie on za wysoki, będą skłonni do zlecania mu zbyt trudnych zadań, co w przypadku błędnego wykonania przez robota polecenia może spowodować zagrożenie dla czyjegoś zdrowia, a nawet życia.

Aby odpowiedzieć na pytanie czy członkowie zespołu AGH Space Systems ufają robotowi i jakie czynniki wpływają na poziom zaufania, studenci prowadzili obserwację zespołu oraz dodatkowo przeprowadzili badania kwestionariuszowe. Badanie i obserwacje prowadzone były w okresie poprzedzającym wyjazd drużyny z robotem na zawody University Rover Challenge, do których zespół intensywnie się przygotowywał.

Jak pokazują wyniki badań, poziom zaufania do łazika był podobny u wszystkich członków zespołu i określany było jako wysoki (w skali od 1 do 5 wynosił blisko 4). Członkowie zespołu są świadomi ograniczeń Kalmana, ale nie wpływa to negatywnie na poziom zaufania do robota i przywiązania emocjonalnego do niego. Jednocześnie badania ujawniają, że świadomość ograniczeń robota sprawia, że studenci są przygotowani na awarię czy niepowodzenie. Ograniczenia robota nie są zatem dla członków zespołu zaskoczeniem i nie wpływają na obniżenie poziomu zaufania do robota. Potwierdzają to także prowadzone obserwacje pracy zespołu.

Jedynym czynnikiem, który korelował z poziomem zaufania, była ilość snu poprzedniej nocy. Była to słaba korelacja negatywna, to znaczy, że im krócej ktoś spał, tym wyższy miał poziom zaufania do łazika.

– Wynik ten jest o tyle ciekawy, że zespoły współpracujące z robotami przy szukaniu ofiar na terenie katastrof naturalnych czy działań wojennych, często mogą pracować w warunkach podwyższonego stresu i obniżonej ilości i jakości snu. Jak pokazują wyniki badania, może to prowadzić do zbyt wysokiego poziomu zaufania do robota i powierzania mu zbyt trudnych zadań lub ignorowania jego ograniczeń. Z tego względu chcielibyśmy ten wątek badań w przyszłości rozwinąć i sprawdzić czy taki efekt występuje również w innych zespołach – podkreśla Nina Bażela, autorka badań.

Kalman jako robot społeczny

Druga część pracy opierała się na rozważaniach teoretycznych oraz obserwacji pracy zespołu. Jej celem była odpowiedź na pytanie, czy Kalmana można określić mianem robota społecznego. Terminem tym określa się zwykle roboty, które są zdolne do wchodzenia w interakcje z ludźmi i mają specjalnie przeznaczone do tego funkcjonalności, np. podążają za wzrokiem, prowadzą rozmowy itd. Chociaż Kalman nie posiada tego typu funkcjonalności to według niektórych definicji może on być zaliczony do grona takich robotów ze względu na kontekst społeczny, w którym występuje i związek emocjonalny, jaki mają z nim członkowie zespołu. Różnorodne sytuacje społeczne, w których występuje Kalman, to np. uczestnictwo w targach czy konferencjach, podczas których członkowie zespołu za pomocą Kalmana podają widzom różne przedmioty czy urodziny robota, podczas których dmuchał świeczkę i kroił tort lub wyprowadzanie go na spacer przez członków zespołu.

Z obserwacji członków zespołu autorzy badania wyciągają wnioski, iż mimo, że łazik nie posiada np. humanoidalnej budowy, a także nie prowadzi rozmowy czy nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, to członkowie koła naukowego odczuwają
z nim więź emocjonalną. Wskazują na to także trzy stwierdzenia, z którymi najbardziej zgadzały się osoby badane: „Kalman jest przyjazny”, „Kalman jest sympatyczny”, „Kalman jest dobrym członkiem zespołu”.

Autorzy badań wyniki przedstawili m.in. w Helsinkach na konferencji naukowej  Robophilosophy 2022 – Social Robots in Social Institutions, której tematem przewodnim było wykorzystywanie robotów w różnych instytucjach, takich jak służba zdrowia, ośrodki rządowe czy placówki edukacyjne.

Inne artykuły z kategorii Studenci

Najnowsze artykuły