Aktualności

Skrócona wersja poniższego felietonu autorstwa prof. Ryszarda Tadeusiewicza została opublikowana w Gazecie Krakowskiej 15.1.2020 r.

W bożonarodzeniowym felietonie z zeszłego roku pisałem o wynalazku świątecznej kartki z życzeniami, która ułatwiła wymianę świątecznych serdeczności. Opisałem także zdarzenia w Anglii i Austrii, które doprowadziły do powstania kartek i ukształtowania się tradycji ich wysyłania. Dziś chcę opowiedzieć o tym, co się z kartkami działo w Polsce.

Polski – jak wiadomo – na początku XX wieku nie było, ale tradycja wysyłania kartek bardzo szybko trafiła do polskich domów we wszystkich trzech zaborach. Polskie kartki miały jednak swoją specyfikę. Obok zwykłych kartek z różnymi miłymi i zabawnymi świątecznymi akcentami pojawiały się kartki ambitne, z reprodukcjami obrazów znanych malarzy, fragmentami poematów, hasłami patriotycznymi (dozwolonymi), a nawet takie, które przypominały tragedie narodowe – na przykład przedstawiające syberyjskich zesłańców marzących o domu i choince. Ciekawe, czy ktoś na takich kartkach wpisywał tradycyjne „Wesołych Świąt”?

Kartki początkowo funkcjonowały w Polsce pod nazwami zapożyczonymi od zaborców: w zaborach niemieckojęzycznych była to „Postkarte”, a w rosyjskim „otkrytka”. Jednak w 1900 roku warszawska redakcja „Słownika języka polskiego” ogłosiła konkurs na polską nazwę tej nowej formy korespondencji. Propozycji wpłynęło mnóstwo, ale wygrała używana do dzisiaj nazwa „pocztówka”. Jakież było zdziwienie, gdy okazało się, że zwycięzcą konkursu i autorem najlepszej nazwy był... Henryk Sienkiewicz. Tak, ten właśnie sławny polski noblista!

Wprawdzie Nagrodę Nobla dostał on dopiero w 1905 roku, więc gdy wymyślał nazwę „pocztówka” noblistą jeszcze nie był, ale miał już „na koncie” mnóstwo nowel, całą Trylogię, Bez Dogmatu, Rodzinę Połanieckich, Quo Vadis i Krzyżaków – więc był pisarzem znanym i cenionym.

Ale konkurs wygrał anonimowo!

Wykaz wszystkich publikacji popularnonaukowych prof. Tadeusiewicza wraz z odnośnikami do ich pełnych wersji