Przejdź do treści Przejdź do stopki
Aktualności

Aktualności

„Początki urządzeń odtwarzających dźwięki” – felieton

Skrócona wersja poniższego felietonu autorstwa prof. Ryszarda Tadeusiewicza została opublikowana w Gazecie Krakowskiej 20.2.2019 r. 

Muzykę i inne utrwalone dźwięki (na przykład audiobooki) odtwarzamy swobodnie gdzie chcemy i kiedy chcemy, bo do ich odtwarzania przystosowane są dziś wszystkie radia, telewizory, laptopy, tablety – a zwłaszcza wszechobecne komórki. Ale nie zawsze tak było!

Przed 1878 rokiem jedyny sposób na to, by obcować z muzyką, polegał na tym, żeby słuchać grających muzyków „na żywo”. Zespoły muzyczne i pojedynczy wirtuozi występowali w salonach królów i arystokracji, ale większość ludzi mogła cieszyć się muzyką tylko w karczmach, remizach, na weselach i świętach (dożynki), zaś w niektórych miastach także w operze lub filharmonii.

Sytuację tę zmienił radykalnie wynalazek Edisona, nazwany przez niego fonografem. Pierwsza prezentacja tego urządzenia odbyła się 29.11.1877, a stosowny patent został twórcy przyznany 19.02.1878. Wczoraj była 141 rocznica tego wydarzenia!

Dźwięk w fonografie nagrywany był mechanicznie w postaci rowka o zmiennej głębokości, rzeźbionego diamentową igłą na cynowej folii, nawiniętej na obracający się stalowy bęben. Przy nagrywaniu ruch rzeźbiącej igły sterowany był wibracjami tuby, do której docierał rejestrowany dźwięk. Przy odtwarzaniu nagrania sytuacja się odwracała: teraz igła ślizgając się w wyrzeźbionym rowku wprawiał w drgania tubę, a jej wibracje wywoływały dźwięk docierający do słuchaczy.

Powstające w opisany sposób nagrania miały dwie wady: Stosunkowo duży walec zdjętej z wałka fonografu folii zawierał zaledwie dwie minuty nagrania, a ponadto nagrania tego nie można było powielać – istniało tylko w jednym niepowtarzalnym egzemplarzu.

Drugą wadę udało się pokonać, gdy jako matryce do nagrywania dźwięków zaczęto stosować cylindry woskowe, na podstawie których potem można było potem wytworzyć nawet kilka tysięcy kopii w postaci wałków celuloidowych.

Natomiast pierwszą wadę przezwyciężył Emil Berliner, proponując zapis dźwięku na powierzchni płaskiej płyty. 8.11.1887 uzyskał patent na gramofon – urządzenie odtwarzające dźwięki z takich płyt i rozpoczął ich produkcję. Ale o tym napiszę kolejny tekst.

 

Wykaz wszystkich publikacji popularnonaukowych prof. Tadeusiewicza wraz z odnośnikami do ich pełnych wersji

Stopka