Aktualności

Skrócona wersja poniższego felietonu autorstwa prof. Ryszarda Tadeusiewicza została opublikowana w Gazecie Krakowskiej 3.7.2019 r.

W maju nękały nas długotrwałe deszcze. Wody było za dużo, rzeki wylewały, straż pożarna musiała odpompowywać wodę z piwnic... Każdy marzył o bezchmurnym niebie.

No i mamy bezchmurne niebo, a na nim palące słońce. Upały nie do zniesienia! No i zaczynamy odczuwać niedobory wody. Długotrwała susza daje się wszystkim we znaki! Czy moglibyśmy jakoś zmniejszyć jej uciążliwość?

Zmiany pogody nękały ludzi od zawsze, ale od początku rozwoju cywilizacji ludzie usiłowali jakoś się zabezpieczać przed kaprysami natury. Budowali domy chroniące przed deszczem, wymyślali systemy ogrzewania, żeby się bronić przed mrozem, kopali studnie, żeby mieć zaopatrzenie w wodę. Ale to ostatnie było zawodne, bo w przypadku suszy studnie wysychały, zmniejszały wydajność górskie źródła zaopatrujące akwedukty, opadały wody w rzekach i jeziorach...

Czy można się było przed tym bronić?

Starożytni Rzymianie mieli odpowiedź na to pytanie:

Cysterny!

Budowali ogromne podziemne zbiorniki, w których w okresie obfitości wody gromadzili jej nadmiar, mogąc korzystać z tego zasobu w razie suszy lub w przypadku, gdy nieprzyjaciel oblegający miasto odcinał bieżący dopływ wody z akweduktów.

Pierwsze cysterny budowali Rzymianie jako uzupełnienia budowanych równocześnie akweduktów. Najbardziej znana była Cysterna Piscina Miarabilis, która gromadziła wodę dla załóg okrętów wojennych zgromadzonych w starożytnym porcie Micscenum nad Zatoką Neapolitańską. Cysterna ta miała długość 72 m, szerokość 25 m i wysokość 15 m. Gromadziła ponad 12 tys. metrów sześciennych wody!

Jeszcze większe cysterny budowano w Bizancjum. Osoby, które odwiedzały Stambuł z pewnością zwiedzały ogromny podziemny zbiornik wodny, zwany Yerebatan. Jest to podziemna cysterna wybudowana w VI wieku z rozkazu cesarza Justyniana I. Ma rozmiary 145 na 65 m i może zgromadzić sto tysięcy metrów sześciennych wody. Jej sklepienie podtrzymuje 336 kolumn, pozyskanych – jak się wydaje – z różnych rozbieranych w Bizancjum budowli. Jest po prostu piękna!

Budowy tak wyrafinowanych estetycznie cystern zapewne w XXI wieku nie podejmiemy. Ale do idei podziemnych zbiorników wody możemy sięgnąć, korzystając na przykład z wyrobisk kopalni, w których zaniechano eksploatacji.

Woda jest skarbem, więc zacznijmy dla niej szukać odpowiedniej skarbonki!

 

Wykaz wszystkich publikacji popularnonaukowych prof. Tadeusiewicza wraz z odnośnikami do ich pełnych wersji