Aktualności

Prof. Ryszard Tadeusiewicz, Gazeta Krakowska, 29.10.2014 r.

W sobotę  będzie specjalne święto. Dla jednych będzie to dzień smutku i tęsknoty za tymi, których już z nami nie ma. Dla innych będzie to radosny dzień Wszystkich Świętych, w którym wyrażą oni wiarę, że ich bliscy zmarli są już szczęśliwi „w domu Ojca”. Jednych i drugich łączyć będzie jedno:

PAMIĘĆ.

I o niej właśnie chcę tu napisać kilka słów.

Zastanowimy się dziś nad naturą pamięci ludzkiej. Tę pamięć badam i modeluję jako biocybernetyk.

Innym razem opowiem tu o pamięci komputerowej, którą także zajmuję się od lat jako informatyk, a także o pamięci jako o zjawisku społecznym, kulturowym a nawet politycznym (IPN).

Jak widać, pamięć niejedno ma imię...

Koncentrując się na pamięci biologicznej, a w szczególności ludzkiej, musimy najpierw zdać sobie sprawę z tego, że zwyczajowe traktowanie pamięci jako tworu spójnego i jednorodnego nie potwierdza się w badaniach naukowych. Psychologowie badający zachowania ludzi podczas zapamiętywania, przechowywania i przypominania sobie różnych wiadomości i umiejętności naszkicowali mapę pamięci, na której w pierwszej kolejności wydzielono pamięć sensoryczną (związaną z rejestracją informacji docierających za pośrednictwem narządów zmysłów), pamięć krótkotrwałą, nazywaną czasem pamięcią operacyjną (przez analogię z podobną pamięcią używaną w komputerach), oraz pamięć długotrwałą.

Najczęściej świadomie korzystamy z pamięci długotrwałej. Tak jest podczas nauki oraz w momencie celowego przypominania sobie potrzebnych informacji. Świadomości jej istnienia towarzyszy jednak smutna refleksja na temat jej niedoskonałości. Wszak ciągle coś zapominamy...

Tymczasem narzekając na małą trwałość swojej pamięci długotrwałej oraz ubolewając nad lukami w pamięci innych, nie uświadamiamy sobie, że zapominanie jest mechanizmem koniecznym. Gdyby nie owo usuwanie z pamięci wiadomości, na których dawno nie koncentrowaliśmy swojej uwagi, to w szybko zmieniającym się otoczeniu mielibyśmy mózg przepełniony mnóstwem wspomnień dawno nieaktualnych i obserwacji w większości całkowicie nieważnych, wśród których trudno by było odnaleźć te wiadomości, które są ważne i aktualne!

O ile jednak pamięć długotrwała potrafi zachować pewne wspomnienia przez wiele lat, o tyle pamięć krótkotrwała służy do tego, żeby zapamiętać coś przez chwilę (na przykład numer wybieranego telefonu), skorzystać z informacji, a potem pozbyć się jej bez śladu.

Pamięć krótkotrwała odgrywa jednak ważną rolę przy wytwarzaniu śladów w pamięci długotrwałej. Zanim bowiem coś trafi do pamięci trwałej, musi być odpowiednio długo przechowywane w pamięci krótkotrwałej. Stąd ucząc się słówek nowego języka musimy je wiele razy powtarzać, żeby przebywając dostatecznie długo w pamięci krótkotrwałej mogły zbudować swoją „trwałą kopię”. Tak to działa!